Welkom in
Eigenbilzen
        P/a: Hartenberg 2
        3740 Eigenbilzen

IBAN: BE34 7512 0893 3390
NAAM

Zangerheimolen  - Zangerheidemolen - Kasteelmolen - Krikaartmolen - Kriekelmolen

LIGGING

Ligging Zangerheistraat 24 3740 Eigenbilzen (Bilzen)
grens met Hoelbeek  op de Kriekelbeek of Molenbeek
kadasterpercelen A39 (graanmolen), A40d (zaagmolen), A95c (graanmolen) A135 (teHoelbeek)
DETAILS
Eigenaar van 1979 - Jef Peters - Dello en Mvr Peters Pauli.
Bouwjaar voor 1390 / 1844 / 1865 / 1910 / 1911
Type Bovenslag watermolen     Functie Korenmolen
Kenmerken Sterk verbouwd
Gevlucht/Rad Houten bovenslagrad 
Inrichting Nog wateras met gietijzeren aswiel
Toestand Gerenoveerd tot woning; thans boomkwekerij Heyeveld
Bescherming ---, Niet beschermd, wel op vastgestelde inventaris bouwkundig erfgoed Molenaar
Geen Openingstijden Niet toegankelijk
De watermolen
De Bestendige Deputatie van de provincie Limburg keurde op 22 november 1848 de vastgestelde pegelhoogte van 1,200 meter goed. De pegelhoogte van de tegenover gelegen molen bedroeg slechts 1,1 meter. De toenmalige eigenaar was Caroline Colpin, de weduwe van Balthazar Cruts.

Het oudste molengebouw dateert oorspronkelijk van voor 1390. Hiervan zijn geen sporen meer op te merken. Hij werd herbouwd in 1865. In 1893 en 1910 vonden vergrotingen plaats. In 1909 werd in het molengebouw op Hoelbeek een stoommachine geplaatst, maar er werd ook nog met waterkracht gemalen. Wellicht voldeed die stoommachine niet, want een jaar later (1910)  werd deze vervangen door een petroleummotor.

De verschillende molengebouwen:
* op perceel A 39: watergraanmolen, stond tegenover
  het molengebouw te Hoelbeek
- 1861: vergroting
- 1868: nieuwe opbouw en toevoeging van stoommachine
- 1886: stoommachine buiten gebruik gesteld
- 1894: afbraak  * op perceel A 40d:
- 1911: landgebouw veranderd in waterzaagmolen
- 1925: gedeeltelijke afbraak, wordt huis * op perceel A95d
- 1910: huis veranderd in watergraanmolen
- 1911: deel van watergraanmolen werkt met petrolmotor
- 1931: veranderd in landgebouw


De molen werd in 1931 omgevormd tot landgebouw en in 1965 verbouwd tot een woning (gedeelte onder Eigenbilzen).
Aan de rechterzijde bevindt zich nog een houten molenrad, maar die is grotendeels verborgen onder sierstruiken. De watergoot is verdwenen. Van het binnenwerk resteert nog alleen het gietijzeren tandwiel op de wateras.
Beschrijving / geschiedenis

De Zangerhei(de)-, Krikaart- of Kriekelmolen is een vroegere dubbelmolen op de Molen-  of Kriekebeek. Vroeger was het een dubbelmolen: het verdwenen molengebouw op de andere oever stond op het grondgebied van Hoelbeek (Bilzen).

De inplanting is oud: eerste vermelding in 1390. Een gebouw op deze plaats is reeds aangeduid op de Ferrariskaart (1771-1777), maar niet als watermolen vermeld. Een gebouw van kleinere omvang is weergegeven in de Atlas van de Buurtwegen (1845).

De watermolen dateert in ieder geval van voor 1844: we vinden hem terug in de oudste documenten van het Belgisch kadaster (is in Limburg: tien jaar later dan elders in ons land). De eigenaars waren de kasteelheren van het kasteel Zangerhei (Zangerheistraat 101 - zie bijlage).

Eigenaars na 1830:
- voor 1844, eigenaar: Cruts-Colpin Balthazar, de weduwe, rentenierster te Luik
- 1883, erfenis: a) Delamberts Cortenbach-Cruts baron August, eigenaar te Eigenbilzen (voor 2/3), b)   
           Cruts Anna, rentenierster te Amby (Nl) (voor 1/3)
- 1884, deling: Delamperts Cortenbach-Cruts baron Rudolf, eigenaar te Eigenbilzen
- 1920, deling: a) Delamberts Cortenbach baron Rudolf, rentenier te Eigenbilzen, b) Delamberts
            Cortenbach Sofie, rentenierster te Eigenbilzen
- 1933, erfenis: Delamberts Cortenbach baron Rodolf
- 1949, verkoop: sa Compagnie immobilière de Belgique te Brussel
- 1951, verkoop: Cosemans-Schoups Eugène, tuinier te Alken
- 1958, verkoop: Jeuris-Cosemans Arthur, de weduwe, landbouwster te Hoelbeek
- 1973, deling: Jeuris-d'Haeyere Gerard, te Hoelbeek
- 1979; Eigenaar: Jef Peters- Dello en Mvr Peters Pauli.
Architectuur (Agentschap Onroerend Erfgoed)

Het gebouw onderging sterke wijzigingen. Het is een bakstenen gebouw met een complex grond plangebied en ingebouwde ronde toren. Hier is neogotiek en neorenaissance verweven in de eclectische architectuur. Weinig refereert nog naar het oorspronkelijk bestaan als watermolen.
Het bestaat uit vier delen: het molenhuis is een laag breedhuis van één bouwlaag, het woonhuis sluit hierop aan en bestaat uit twee L-vormig op elkaar staande vleugels van twee bouwl. met een hierboven uitstekende ronde toren in de oksel. Achter deze gebouwen bevindt zich nog een recente vegroting naar achteren toe.
Bakstenen gebouwen onder zadeldaken (mechanische pannen), het torentje onder kegeldak (windvaan, leien), afgewerkt met hardsteen en zachte natuursteen voor de decoratieve elementen. De vensters zijn geleed en rechthoekig, en ingeschreven in verdiepte muurvlakken van verschillende vorm. Rechthoekige deuren in hardstenen omlijsting. Het molenhuis is thans eveneens als woonhuis ingericht.
Eigenbilzen
Terug naar boven